Okullarda Akran Danışmanlığı Uygulaması

Akran; Yaş grubu, meslek ve sosyal durum itibariyle birbirleri aynı eşit şartlarda olan bireyler, boydaş, yaşıt (TDK)

Akran Danışmanlığı Nedir?

İlk olarak ABD’ de 1970’li yıllarda uygulanmaya başlanmıştır.  1980 ve 1990’ lı yıllarda uygulamalar genişletilmiştir. Türkiye’de ise, 2000’li yıllarda okullarda psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin gelişimi ile birlikte geniş ölçekte uygulanmaya başlamıştır.

Akran temelli uygulamalar, yardım ve destek faaliyetlerinin profesyonel olmayan kişilerce belli bir eğitimden geçerek gerçekleştirilmesine dayanmaktadır. Uygulama için seçilenler, ruh sağlığı eğitimi almamış ve bu konuda profesyonel olmayan kişilerden oluşmaktadır. Seçilen uygulamacılar profesyoneller tarafından belli bir eğitimden geçirilerek, bulundukları ortamda ihtiyacı olan bireylere yardım ve destek sağlanması amaçlanır. Akran temelli uygulamalar içerisinde bulunan akran danışmanlığı, en genel tanımı itibariyle bireyin akranına kişisel ve sosyal konularda yardım etmesidir. Uygulama en çok okul ortamlarında tercih edilmektedir. Okul ortamı içerisinde öğrenciden, öğrenciye hizmet verilmesi ilkesine dayanır. Tüm eğitim, öğretim süreçleri içerisinde uygulanabilir.

Ergenlik döneminde gençler yaşadıkları sorunlarını en çok akranlarıyla paylaşmaktadırlar. Gençlerin bu dönemde kimlik arayışı ve aidiyet duygularına yönelik sorularına cevap arayışları olacaktır. Bu yönde arayışlar gençlerin bazen çeşitli nedenlerden dolayı bir takım kötü alışkanlıklara sapmalarına neden olabiliyor. Tüm bu durumlardan ötürü akran danışmanlığı uygulaması ile birbirleri arasında olumlu etkileşimlerin artması hedeflenmektedir.

Neden Akran Danışmanlığı?

 

Ergen bireyler; akranlarından gelen mesajlara, yetişkinlerden gelenlere göre daha açık durumda olmaktadırlar. Akranları arasında ki olumlu rol model örneklerden olumlu yönde etkilenerek örnek almaya açık durumdadırlar.

 

Uygulamada akran danışmanlığına seçilen öğrenciler arkadaşlarına yardımcı olurlarken bir yandan da kendi empati ve liderlik becerilerini geliştirmektedir. Tüm bu süreçlerde benlik saygıları yükselmektedir

 

Uygulama ile okul Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik servisinin iş yükü azaltılmaktadır. Akran danışmanları sayesinde okulda daha kapsamlı bir şekilde rehberlik hizmeti sağlanmaktadır.

 

Akran danışmanlığı alan ve danışmanlık veren öğrenciler tüm taraflar için takım çalışmasının öğrenilmesi sağlanmaktadır.

 

Okul ortamı içerisinde “Biz kültürü” yaratılması adına; birbirleri ile yardımlaşma ve saygı ortamının oluşmasına katkı sağlar.
Uygulama ile sorunların oluşmadan engellenmesi adına müdahale reflekslerini sağlayacak iletişim sistemlerinin gelişmesi hedeflenir.

 

Yaşadığı sorunlarla kendisini yalnız hisseden bir öğrencinin, akran desteği ile bu yalnızlık duygusundan kurtulması sağlanır.

 

Psikolojik danışmana başvurarak destek almaktan çeşitli sebeplerden dolayı geri duranlara arkadaşlık bağı ile destek olmak mümkün olmaktadır.

Akran Danışmanlığı Çalışma Konuları Nelerdir?

Sigara kullanımına yönelik; Bırakma ve kullanımın azaltılması, Alkol veya madde kullanımına yönelik korunmayı artıran bilinçlendirme, Kariyer hedeflerinin oluşturulması, bilinçli meslek seçimi yönünde farkındalık yaratmak, Özgüven eksikliğine dayalı; Sosyalleşme ve iletişim sorunlarının aşılması için destek sağlamak, Bireyin yaşı itibariyle sahip olduğu sorumluklarına yönelik bilinçlendirme, Normların dışında davranış sergileyenlere yönelik iç görü kazandırma yardımı, Okul zorbalığı girişimlerini önlemek, Günlük yaşamın sorunları ile başetme ve üstesinden gelmek becerilerini gelişimine destek olmak v.b. olarak sıralanabilir.

Yöntem Nasıl Uygulanır?

Uygulama için seçilecek öğrencilere verilecek olan eğitim çok önemlidir. Adaylar liderlik ve empati kurma özellikleri olan bireylerden seçilecektir. Ayrıca benlik saygısı yüksek olan bireyler olması da önemlidir. Diğer bir önemli durumda, danışan olarak seçilen öğrencilerin gizlilik ve sır tutma konusunda tutumları da önemli bir etkendir. Eğitime alınan gençler psikolojik danışman tarafından eğitimleri verilirken bir yandan süpervizyon desteği ile takipleri gerekir. Bu süreç içerisinde davranışları gözlemlenerek bu konuda ki işbirliğine uygunlukları için son kararlar verilmiş olacaktır. Seçilen danışanların yanlış davranışları olması halinde okul ortamında program hakkında olumsuz etkiler yaratabilir. Bu sebeplerden ötürü; Aday seçimlerinde gösterilecek özen ve dikkat oldukça önemlidir.

Akran Danışmanı Temel Kişisel Özellikler Nelerdir?

Akran Danışman adayı olarak seçilecek öğrencide aranacak kişisel özellikler;

Yardımlaşmayı seven uyumlu takım çalışmasına yatkın,

Sorumlulukların farkında olan,

Dışa dönük bir yapıda, güvenilir ve liderlik potansiyeli olan,

Ahlaki değerlere önem veren,

Dürtüsel davranışları düşük düzeyde olan,

Kolay iletişim kurma ve problem çözme becerilerine sahip,

Sosyal konularda duyarlı olmak.

Uygulamanın Dezavantajları ve Avantajları Nelerdir?                                                                                                                          

İyi bir eğitim sürecine ihtiyaç bulunmaktadır. Aceleci davranılarak yapılacak seçim ve uygulamalar ciddi sorunlara yol açabilir. Etik kuralların uygulamacılara çok iyi anlatılarak benimsenmesi sağlanması gereklidir. Uygulamacılara yönelik süpervizyon süreci ve eğitimlerde yaşanacak eksiklikler daha sonra problemlere yol açabilir. Okul tüm personellerinin uygulama detaylarını bilmesi ve destek vermesi önemlidir.                                      Başta uygulamaya yönelik öğrencilerde ön yargıya dayalı bir direnç ile karşılaşabilir. Uygulamanın rehberlik hizmetlerine önüne geçmesi gibi bir algı gelişebilir.

Okulun rehberlik hizmetleri faaliyetlerinde kolaylaştırıcı ve daha aktif bir hizmet sağlamak adına etkin bir yöntemdir. Yardıma ihtiyacı olduğu halde, çekinen öğrencilerin rehberlik servisine ulaşması adına etkin bir rol oynar. Okul içerisinde oluşabilecek birey merkezli birçok sorunun oluşmasını önleyici bir fayda sağlar.

Akran Danışmanlarının Uyması Gereken Etik İlkeler Nelerdir?

Güven telkin eden istikrarlı davranışları olması, Yeniliklere ve öğrenmeye açık olmak,

Grup içerisinde rol model olabilme, Eğitimlerde öğrendiklerini günlük yaşamında uygulayabilmesi, Çevresine yönelik faydalanma eğilimi içerisinde olmaması,

Bulunduğu pozisyon gereği bu durumun gücünü kullanma arzusuna meyil etmemesi, Danışman olarak belirlenmiş etik davranış ilkelerine her zaman bağlı kalmasıdır.

Akran Danışmanlığı Eğitim ve Uygulama Süreci Nelerdir?

  • Uygulama programın Hazırlanması (Katılımcılar ve Program süresi)
  • İhtiyaçların belirlenmesi, Hedeflerin oluşturulması
  • Danışmanlık eğitim programının hazırlanması
  • Okul yöneticileri daha sonra personele yönelik bilgilendirme ve desteklerin sağlanması
  • Uygulama programı çalışmasının başlatılması
  • Aday listelerinin oluşturulması ve akran danışmanların seçilerek eğitime alınması
  • Sürece yönelik süpervizyon çalışmalarına yer verilmesi
  • Okul içerinde programın duyurulması ve akran danışmanlık hizmetinin başlatılması
  • Programın yaşayan bir süreç olarak değerlendirilerek devamlılığın sağlanması
  • Programın uygulamasına yönelik yaşanan zorluk v.b. durumlara göre revize için değerlendirilmelerin yapılması (Öğrenci ve Program uygulama değerlendirme)
  • Sürdürülebilirliğin sağlanması adına uzun vadeli planlama çalışmalarının sağlanması

Okul ortamı içerisinde öğrencileri bağımlılık tehditlerinden korumak adına, akran danışmanlığı uygulaması etkin bir yöntemdir. Bu sebeple programın uygulama içerik bilgilerini paylaşarak bu konuda etkin bir bilinçlenme oluşmasına katkı sunulması amaçlanmıştır. Programın temel ana unsuru iletişim becerilerinin etkin kullanılması, yardımlaşmayı seven, olumlu benlik algısına sahip bireylerin danışman seçimi ve etik kurallara sadakat prensibi yer almaktadır. Bu açıdan uygulamanın okulun sosyal ortamında pozitif katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Kaynakça

Taylı, A. (2008). Okullarda Akran Temelli Uygulamalar. Milli Eğitim Dergisi Sayı180. Güz.

Aladağ, M. ve Tezer, E. (2007). Akran Danışmanlığı Nedir, Ne Değildir?. Türk Psikolojik  Danışma ve Rehberlik, 3(27).

T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Mut Anadolu Lisesi. Akran Danışmanlığı Uygulaması

Okullarda Akran Temelli Uygulamalar. Akran Danışmanlığı Sunumu

Mersin Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi (2013). Akran Rehberliği

Paylaş:
Share

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.