Gıda bağımlılığı, bir kişinin yiyecekleri açlığı gidermek için değil, çeşitli hoş olmayan duygularla başa çıkmak için kullandığı bir durumdur. Örneğin; endişe, yalnızlık veya can sıkıntısı durumunda yiyecekler kullanılır.
Araştırmalara göre, yiyecek bağımlılığı alkol veya uyuşturucu bağımlılığı kadar şiddetli ve tehlikeli olabilir. Buzdolabına sistematik aşırı yeme ve gece gezileri sadece estetik görünümü bozmakla kalmaz, aynı zamanda çeşitli hastalıkları da tetikleyebilir.
GIDA BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ
Yalnızca bir uzman doğru bir teşhis koyabilir, ancak sizi uyarması gereken en yaygın belirtilerden birkaçını burada bulabilirsiniz:
1. Rahatsız Olana Kadar Yemek
Bağımlılığı olan insanlar için yemek sadece fizyolojik bir ihtiyaç değildir. Aksine, rahatlamanın ve stresi azaltmanın bir yoludur. Vücudumuz herhangi bir değişikliğe hızla adapte olduğundan, aynı etkiyi almaya devam etmek için porsiyonların sürekli arttırılması gerekir. Böylece tokluk durumu üzerindeki kontrol kaybolur ve tam bir yemekten sonra bile, enerji ve besin ihtiyacı ile ilişkili olmayan duygusal açlık kalır. Kişi fiziksel rahatsızlık (hazımsızlık, mide bulantısı) hissedene kadar besin tüketmeye devam eder. Uzmanlar masadan hafif bir açlık hissi ile ayrılmanızı tavsiye ediyor. Durup karnınızı doyuramıyorsanız, bu endişe verici bir sinyaldir.
2. Tetikleyici Gıdaların Varlığı
Tetikleyici gıdalar, bağımlılığa ve aşırı yeme nöbetlerine neden olan gıdalardır. Kural olarak, onları orantı duygusu olmadan tüketiriz ve tok olduğumuzda bile yemeye devam ederiz. Farklı insanların kendi besin tetikleyicileri vardır, ancak Amerikalı araştırmacılara göre bunlar, çoğu zaman yüksek glisemik indeksi olan besinlerdir. Beyindeki ödül sistemini aktive ederler ve mutluluk verici dopamin üretimini arttırırlar. Böylece, hoş olmayan duygular ve deneyimler engellenir ve onlarla birlikte tokluk sinyalleri gelir. Sonuç olarak, kişi düzenli olarak aşırı yemek yer. Ayrıca, onları özellikle duygusal rahatlama için ve kötü ruh halleriyle savaşmak için almaya başlar.
3. Bağımlılığa Karşı Bahaneler Aramak
Yiyecek bağımlılığı olan insanlar, kendilerini desteklemek veya rahatlatmak için kendilerini kötü hissettiklerinde yemek yerler. Psikologlara göre bu, stresle başka yollarla baş edememelerinden kaynaklanmaktadır. Bu tür durumlarda yenilen bazı yiyeceklerin mutluluk vereceğine inanmak, bağımlılığı tetikleyebilir. Kendinizle böyle bir pazarlık sırasında, yenenlerin vücut için neden yararlı ve gerekli olduğu konusunda birçok argüman ortaya çıkabilir. Örneğin, kötü bir gün geçirdiniz, bu yüzden kesinlikle kendinizi bir şeylerle memnun etmelisiniz. Ya da tam tersine, gün çok güzel geçti ve bu nedenle, iyi yapılmış bir iş için kendinizi ödüllendirmeye karar veriyorsunuz. Bu tür mazeretler her zaman kulağa mantıklı ve makul gelir, bu nedenle kendinizi ayartmaya direnmek için hiçbir neden görmezsiniz.
4. Suçlu Hissetmek
Diyetinizi kontrol etmeye başlamaya yönelik düzenli girişimler ve ardından gelen hayal kırıklıkları, derin suçluluk ve hatta kendinden iğrenme duyguları oluşturur. Buna rağmen, döngü tekrar tekrar başa döner. Aşırı yeme nöbetleri nedeniyle, yemek bağımlıları genellikle yeterince zayıf hissetmedikleri için planladıkları aktiviteleri iptal ederler. Örneğin, romantik buluşmalardan veya arkadaşlarla buluşmaktan kaçınabilirler. Aynı nedenle, yiyecek bağımlılarının depresyon, takıntılı düşünceler, kaygı ve düşük benlik saygısı yaşama riski diğer kişilerden daha yüksektir. Bu, tekrarlanan aşırı yeme nöbetlerine neden olur. Bir kısır döngü ortaya çıkar: Kişi iştahını kesemez, bu nedenle üzülür ve stresi normal şekilde tetikleyici yiyeceklerin yardımıyla tekrar azaltır.
5. Başkalarından Saklamak
Diğer insanlarla birlikte, yiyecek bağımlıları yalnız olduklarından farklı davranır. Yedikleri yemeğin miktarını ve yemekle sağlıksız ilişkilerini başkalarından saklamaya çalışırlar. Bunu yapmanın çeşitli yolları vardır. Örneğin, bazıları sadece geceleri yemek yerken, ardından izlerini dikkatlice kapatır. Diğerleri, meraklı bakışlar olmadan tadını çıkarabilmeleri için arabalarında her zaman bir abur cubur bulundurur. Acelesi olan bazı kişiler ise alışverişten eve dönerken bir çikolata ya da bir paket kurabiye yerler. Aynı zamanda, yabancılarla birlikte olduklarında, daha sağlıklı yemeklerden yana bir seçim yaparlar ve kendilerine küçük porsiyonlar seçerler. Evdeki yeme alışkanlıklarınızın toplumda göstermeye alışkın olduğunuzdan çok farklı olduğunu fark etmeye başlarsanız, bu dikkatli olmanız için bir nedendir.
6. Sürekli Yemek Hakkında Düşünmek
Scripps Araştırma Enstitüsü’nden (Florida, ABD) araştırmacılar şu sonuca vardı: Yiyecek bağımlılığı ile beyinde alkolizm ve uyuşturucu bağımlılığında olduğu gibi aynı değişikliklerin meydana gelir. Gıda bağımlıları örneğin, evde en sevdiği yemek biterse, hasta bir uyuşturucu bağımlısına benzer şekilde şiddetli fiziksel acı çekmeye başlar. Ayrıca, bu tür insanların düşünceleri sürekli olarak yemek etrafında döner. Gün boyunca, genellikle ikramların ve bir sonraki öğünlerinin nerede ve ne zaman olacağının hayalini kurarlar. Yemek severler, işten sonra marketten ne alacaklarını ve akşam yemeği için hangi yemeği yapacaklarını düşünmeye bayılırlar. Bütün bunlar daha önemli konulara konsantre olmayı zorlaştırır. Uzmanlığınız yemek pişirmekle ilgili değilse, ancak kendinizi düzenli olarak yemek düşünürken buluyorsanız ve bir şeyler yemek için takıntılı bir istekle mücadele ediyorsanız, yardım almak en iyisidir.
7. Sağlığı Riske Atmaya Devam Etmek
Yiyecek bağımlılığı sadece hayatı zorlaştırmakla kalmaz, aynı zamanda hastalığa da neden olur. Gıda bağımlılığı faz kilolu olmaktan, yorgunluktan ve akneden diyabet ve kardiyovasküler rahatsızlıklara kadar birçok soruna neden olabilir. Bununla birlikte, bağımlı kişi olası hoş olmayan sonuçları bile bile kendini toparlayamaz ve diyetini düzenleyemez. Aşırı kilo ve estetik görünüm konusunda sürekli endişe duyan gıda bağımlıları, buna rağmen büyük porsiyonlarda abur cubur yiyecekleri yemeye devam eder. Sağlıksız gıdalardan vazgeçmek ve bir gecede yeme alışkanlıklarınızı kontrol etmeye başlamak çok zordur. Bağımlılık yıllar içinde oluştuğundan, diyetin kalori içeriği kademeli olarak azaltılmalıdır. İdeal olarak, dengeli bir diyet seçmenize yardımcı olacak ve size vücut sinyallerini nasıl tanıyacağınızı öğretecek bir uzmana başvurabilirsiniz.
GIDA BAĞIMLILIĞI İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
– Kendiniz için rahat bir diyet seçin. Bununla birlikte, öğün atlamamaya ve porsiyon boyutlarınıza dikkat etmeye çalışın. Bir yemek günlüğü tutmak ve kalori saymayı öğrenmek yararlıdır. Akıllı telefonlar için geliştirilmiş birçok uygulama size yardımcı olabilir.
– Buzdolabını kontrol edin. Abur cuburlardan kurtulun ve bağımlılığı tetikleyen yiyecekleri uzaklaştırın. Tetikleyicilerin yemek planınıza müdahale etmelerine izin vermeyin.
– Yiyeceklerde duygusal destek aramayı bırakın. Stresle başa çıkmanın başka bir yolunu bulun. Yürüyüşe çıkın, en sevdiğiniz müziği dinleyin, mini bir egzersiz yapın veya temizlik yapın. Aklınızı yemekten uzaklaştırmaya çalışın.
– Sağlıklı bir yaşam tarzına sahip benzer düşünen insanları bulun. Sadece iki kişi olsanız bile bir şeyler yapmak her zaman çok daha kolaydır.
– Yeterince uyuyun. Uykusuzluk, leptin (iştahı düzenleyen ve tokluk hissinden sorumlu bir hormon) düzeylerinde azalmaya neden olur.
– Bağımlılıkla kendi başınıza baş edemiyorsanız, bir uzmandan yardım isteyin. İdeal olarak, kapsamlı bir muayeneden geçin. Sorununuzun psikolojik değil, endokrin sistemle ilgili olduğu ortaya çıkabilir.
