Bireyin ergenlik dönemine girişi ile birlikte; kimlik arayışı ve kendini tanıma süreçleri de başlamış olur. Bu süreçte genç, bağımsızlaşma ödevlerini yerine getirmek için bu yönde davranışları geliştirir. Genç, artık büyüdüğünü de ıspatlamak adına ailesinden bağımsız kararlar almaya yönelir. Yine bu dönemde sosyalleşme istekleri daha da artmış olacaktır. Okul veya bulundukları çevredeki akranları ile beraber vakit geçirmek adına daha fazla program yapmaya başlayacaklardır. Karşı cinsin ilgisini ve beğenisini kazanmak onlar için önemli bir hale gelecektir. Bu konuda kendi görünüşleri ve beden imajlarına verdikleri önem aratacaktır.
Genç bireyler yetişkinliğe adım attıkları bu dönemde; yeni şeyler keşfetmek, tanımak için daha meraklı bir yapıya bürünürler. Bazen eğlenmek, heyecan aramak, yaşadıkları problemlerin üstesinden gelmek veya başkaldırı aracı olarak madde kullanımına yönelebilirler.
Ergen bireylerin maddeye alışma nedenleri arasında; okul ve aile kaynaklı sorunları önemli bir rol oynar. Aile içi ilişkilerde yaşanan çözülemeden devam eden sorunlar. Gence yönelik aşırı baskılar yada disiplinsiz ve kontrolsüz ebeveyn tutumları önemli nedenlerdir. Gencin çevresinde veya aile içerisinde madde kullanımı varsa bu da gencin bu konuda ilgisini artıracaktır. Arkadaş çevresinin tutumları da genç üzerinde etkilidir. Okul başarısı ve kötü alışkanlıklara bulaşma arasında birbirini destekleyen bir ilişki vardır. Gencin okul ile olan bağını zayıflatan davranışlar içerisinde olan arkadaş çevresine sahip olması etkenlerden biridir. Böyle bir arkadaş çevresi gencin derslerinde başarısız olmasına, okuldan soğumasına ve okuldan kaçmasına yol açacaktır. Kötü alışkanlıkların başlangıcı, aynı durumdaki gençlerin birbirlerini etkilemesi sonucu başlaması sıklıkla görülmektedir. Arkadaş çevrelerinde kullanılan sigara, alkol veya madde gencin ilgisini çekebilir. Bazen de denemesi için kendisine yönelik baskı ve telkinlerle karşılaşabilir. Bu durum akran baskısı olarak kabul edilir. Genç bulunduğu gruba kabul edilmesi, dışlanma yaşamamak adına onların telkinlerine uyma davranışı gösterebilir. Önceleri arada kullanılan maddeler. Süreç içerisinde bağımlılık hissetmesine neden olacaktır. Bu sebeplerden ötürü gençlerin madde kullanımına başlamalarında akran baskısı önemli bir etkendir.
Ergen bireyleri madde kullanımından korumak adına eğitim faaliyetleri önemli bir rol üstlenir. Öğrencinin dersleri takibi, okul devamlılığı önemli bir korunma faktörüdür. Gençlere okulda aldıkları eğitimin yanı sıra onların okul sonrası zamanlarını da verimli geçirmeleri adına yeteneklerine göre spor ve sanat aktivitelerine yöneltilmeleri de bilinen etkili bir koruma yoludur. Gençlerin akran baskısından korumak adına, bu konuna kendilerini koruyabilmeleri adına “Roll Play” çalışmaları ile başetme metotlarının öğretilmesi gereklidir. Bir yerde onlara teklif edilen kötü alışkanlıklar yaratacak madde, sigara, alkol kullanımı tekliflerine “HAYIR” diyebilmelerinin öğretilmesidir. Bu faaliyetler bir tiyatro mizanseni içerisinde gençlere yaşatılarak gerçekleşir. Okulda deneyimli öğretmenlerin oluşturacağı gruplar kendi içlerinde, bu mizanseni oynayabilirler. Bu mizansen çalışmalarında; Kötü alışkanlığa sahip bir grup gençlerin kendilerine katmak istedikleri, bir akranlarına yönelik baskı işlenecektir. Burada gencin gruba direnmesi onlara “HAYIR” demesi temel alınacaktır. Yapılan araştırmalarda daha önce “Roll Play” çalışması yapılan gençlerin daha sonra bu tipte bir baskı ile karşılaştıklarında hayır diyebilme oranlarında artış olduğunu göstermektedir.
Gençler akranlarıyla olan paylaşımlarında kendilerini daha rahatlamış hissetmektedirler. Kendi sosyo ekonomik durumuna uygun çevreden akranları arasından arkadaş seçimleri olur. Akranların birbirlerini olumlu veya olumsuz şekillerde etkilemeleri oldukça etkilidir. Bu açıdan gençleri kötü alışkanlıklarda korumada akran eğitimi oldukça iyi sonuçlar veren bir koruma yöntemidir. Rehber öğretmenler tarafından sosyal açıdan aktif, liderlik özelliği olan, empati kurarak etkin dinleme özelliği olan; Herhangi bir kötü alışkanlığı olmayan öğrenciler akran eğitimi için seçilmesidir. Seçilen öğrenciler rehber öğretmen tarafından belli bir eğitimden geçirilirler. Bu öğrenciler bulundukları ortamlarda doğal grup lideri olarak bulundukları için arkadaşları üzerinde etkilidirler. Bulundukları gruptaki arkadaşlarının okul başarılarının artması, sosyal aktivitelerde bulunmaları, sorunlarını konuşmak v.b. konularda arkadaşları ile dayanışma içerisinde olmaları beklenir. Bu yönde bir çalışma ile gruplarda takım çalışmasının gelişmesi sağlanır. Bu eğitim sayesinde eğitilen gençler aracılığıyla, diğer gençlerin tutum ve davranışları üzerinde olumlu değişiklikler hedeflenmektedir. Eğitim verilen gencin diğerleri için model alınan birey olması sağlanır.
Sağlıklı nesiller yetiştirebilmek adına, gençleri olumsuz dış etkenlerden korumak adına iç odak kabul edebileceğimiz akranlar önemli bir unsurdur. Bu sebeple birbirleri üzerinde yüksek etkiye sahip akranların doğru yönlendirilmeleri etkin bir koruma sağlamak mümkündür.
