Teknoloji ürünleri bugün tüm dünya tarafından kabul edildiği ve yaygın olarak kullandığı için kimse bu durumu bir bağımlılık olarak görmüyor ancak teknoloji bağımlılığı günümüz dünyasını tehdit eden en ciddi sorunlardan bir tanesidir. Teknoloji bağımlılığı nedir, belirtileri nelerdir, tedavisi nasıl yapılır gelin yakından inceleyelim.
Teknoloji ne güzel gelişti; bütün işlerimiz kolaylaştı, bilgiye ulaşım hızımız arttı, eğlence dünyası bir tık uzağımızda ve artık yalnız kalmak bir sorun olmaktan çıktı. Gerçekten öyle mi? Şüphesiz teknoloji sayesinde insanlık hiç olmadığı kadar iyi günler geçiriyor ancak bazı insanlar teknoloji bağımlılığı nedeniyle hiç olmadığı kadar kötü günler geçiriyor. Maalesef teknoloji bağımlılığı görünmez bir tehdittir.
Bir kişi uyuşturucu ya da alkol bağımlısı olduğu zaman hepimiz onu bu bataktan kurtarmak isteriz ancak günde 20 saat oyun oynayan ya da hayatını sosyal medyada geçiren birini gördüğümüz zaman sorun etmeyiz, çünkü teknolojiyi kabul ederiz. İşte teknoloji bağımlılığı bu nedenle çok daha tehlikeli bir durumdur. Gelin teknoloji bağımlılığı nedir, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir biraz daha yakından inceleyelim.
Teknoloji bağımlılığı nedir?
Yeşilay Derneği tarafından yapılan tanıma göre teknoloji bağımlılığı, kişinin teknolojiyi kontrolsüz bir şekilde kullanması ve hatta artık teknolojinin kişiyi kullanır hale gelmesi durumudur. Bu tanıma bakacak olursak teknoloji ürünleriyle çok vakit geçirmek her zaman teknoloji bağımlılığı demek değildir.
Teknoloji bağımlılığı Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore ve Çin gibi ülkeler tarafından ciddi bir halk sağlığı tehdidi olarak kabul edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından da bir sorun olarak kabul edilen teknoloji bağımlılığı, bazı uzmanlar tarafından anksiyete ve depresyonun uzantısı olarak görülür. Ancak genel kanı, teknoloji bağımlılığının tek başına bir sorun olduğu yönündedir.
Teknoloji bağımlılığı belirtileri nelerdir?
- Teknoloji kullanımını yönetememek
- Teknolojiden uzak duramamak
- Devamlı dijital cihazları kullanma dürtüsü ile yaşamak
- Teknoloji nedeniyle iş, okul ve sosyal hayatı ihmal etmek
- Olumsuz etkilerinin görülmesine rağmen dijital cihazları kullanmaya devam etmek
- Araba sürerken ya da yürürken bile dijital cihaz kullanmak
- Teknoloji nedeniyle zevk alınan diğer aktivitelerden uzaklaşmak
- Teknoloji kullanımı kaynaklı depresyon, anksiyete, stres ve sinirlilik hali yaşamak
- Yalnızca dijital cihazlardan zevk almak
- Uzun süreli teknoloji kullanımından utanarak aile ve arkadaşlara kullanım süresi hakkında yalan söylemek
- Dijital cihaz kullanımına belirli bir amaç için başlayıp bu amaçtan çok daha uzun süre cihazı kullanmak
Genel olarak tüm bu teknoloji bağımlılığı belirtilerine baktığımız zaman temelinde kontrol kaybını görüyoruz. Bağımlılığın özü de budur zaten, kontrol kaybı. Her boş vaktinizde sosyal medyaya bakabilirsiniz ama iş vaktinde kapatıyorsanız sorun yok. Akşam saatlerini oyun oynayarak geçirebilirsiniz ama uyumanız gerektiğinde oyunu kapatabiliyorsanız sorun yok.
Teknoloji bağımlılığı denilince pek çok kişinin aklına ilk olarak akıllı telefonlar gelecektir. Doğru, akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması teknoloji bağımlılığının ana sebeplerinden biri olarak görülüyor ama tek neden bu değil. Teknoloji bağımlılığı bazı temel türlere ayrılmıştır. Bu türler, kişinin teknolojinin hangi etkisi nedeniyle bir bağımlıya dönüştüğünü çözmeyi hedefler.
Teknoloji bağımlılığının en yaygın görülen türleri:
- Oyun bağımlılığı
- Sosyal medya bağımlılığı
- Online kumar bağımlılığı
- Pornografi bağımlılığı
- Online alışveriş bağımlılığı
- İşle ilgili dijital bağımlılık
Oyun bağımlılığı:
Oyun dünyası altın çağını yaşıyor; oyun konsolları, bilgisayar oyunları, mobil oyunlar hiç olmadığı kadar yaygın. Hangi cihazda, hangi oyunu oynarsanız oynayın seviye atladığınızda ya da bir oturumu kazandığınızda beyniniz dopamin salgılar. Dopamin salgıladıkça zevk alırsınız. Bu durum zaman içinde bir bağımlılığa dönüşür ve zevk alacak tek kaynağın oyunlar olduğunu düşünmeye başlarsınız. İşin içine para harcamak ve para kazanmak girdiği zaman ise durum içinden çıkılmaz bir hale gelebilir.
Sosyal medya bağımlılığı:
Sosyal medya birkaç farklı nokta üzerinden kişide bağımlılık yaratıyor. Etkileşim almak beyindeki nörotransmitterleri serbest bırakarak kişinin iyi hissetmesini sağlıyor. Dijital dünyada bile olsa kişi, sosyal katılım duygusu hissediyor. Platformdaki sonu gelmez akış yüzünden kişi, her an bir şeyler kaçırdığını düşünüyor. Sonuç olarak kişi, sosyal medya platformlarından bir an olsun çıkamayan bir bağımlıya dönüşüyor.
Online kumar bağımlılığı:
Kumar oynamak zaten tek başına bir bağımlılık olarak kabul edilirken online kumar oynamak bu bağımlılığın olumsuz etkilerini ikiye katlıyor. Çünkü hem teknoloji bağımlılığı hem de kumar bağımlılığı aynı anda yaşanıyor. Online kumar bağımlılığı direkt olarak kişinin hayatına etki ediyor çünkü oyun paralarıyla başlayan kumar oyunlarında ilerledikçe gerçek para kullanmaya başlıyor ve sonunda tüm paranızı ve zamanınızı bir oyunda kaybetmiş oluyorsunuz.
Pornografi bağımlılığı:
Pornografik içeriğe en kolay ulaşılan dönemde yaşıyoruz. Yetişkin bir insanın yetişkin insanların olduğu pornografik içerikleri belirli oranda izlemesi normal bir durum kabul edilirken aşırı mastürbasyon, hiperseksüel bozukluk ve pornoya duygusal bağımlılık gibi durumlar gerçek birer sorundur. Pornografi bağımlısı kişiler gerçek hayattaki cinsellikten her geçen gün uzaklaşırlar. Bu bağımlılık yanında utanç, suçluluk, yalnızlık, üzüntü ve hayal kırıklığı gibi duyguları da birlikte getirir.
Online alışveriş bağımlılığı:
Kompulsif satın alma bozukluğu olarak da adlandırılan online alışveriş bağımlılığı iki nokta üzerinden kişide bağımlılık yaratıyor; satın alma anı ve satın alma öncesi göz atma. İçinde bulunduğumuz tüketim çılgınlığı çağında insanlar hiç olmadığı kadar çok alışveriş yaparak maddi ve manevi kayba uğruyor. Acayip cuma, harika kasım gibi kampanyaları takip etmek ve ihtiyacınız olmayan bir ürünün fiyat değişimini izlemek haz veriyor. Sonuç olarak kişi hem para hem de zaman kaybına uğrayarak büyük bir pişmanlık hissi yaşıyor.
İşle ilgili dijital bağımlılık:
Özellikle yönetici pozisyonunda olan kişilerde işle ilgili dijital bağımlılık oldukça sık görülür. Bu kişiler gerçek hayattaki sorunlardan kaçarak işe sığınırlar. Çalışkan olarak görülseler bile aslında birer bağımlıdırlar. Sık sık gecenin bir yarısında ya da olur olmadık zamanlarda patronunuzdan bir e-posta alıyorsanız bu durum o kişinin işli ilgili dijital bağımlılık sahibi olduğunu gösterir.
Teknoloji bağımlılığının tedavisi nedir?
Teknoloji bağımlılığının tedavisindeki ilk adım, diğer tüm bağımlılıklarda olduğu gibi, kişinin bu durumu kabul etmesi ve çözüm istemesidir. Bağımlı olan kişi bu durumu kabul etmediği sürece aile ve arkadaşlarından gelen yardımlar havada kalacaktır. Tedavi olmak isteyen kişi, bir uzmandan yardım alabileceği gibi kendi kendine bazı yöntemler de deneyebilir.
Teknoloji bağımlısı kişi sık kullandığı bazı uygulamaları silebilir, cihaz bildirimlerini kapatabilir, internetini kapatabilir ve bir alarm kurarak kullanım süresini sınırlandırabilir. Günümüz dünyasında teknolojiden uzak kalmak mümkün olmadığı için en azından belirli sınırlamalar sayesinde bu bağımlılıkla mücadele edilebilir.
Teknoloji bağımlısı kişilere meditasyon, egzersiz ve doğa ile iç içe farklı aktiviteler önerilir. Eğer kişi kendi kendine mücadele edemiyorsa bir uzmana danışmalıdır. Uzmanlar bu tür bağımlılıkların nedenini ortaya çıkararak altta yatan sorunu ortadan kaldırmayı hedeflerler. Ancak unutmayın, sonuçta bu bağımlılığı ortadan kaldıracak olan kişinin kendisidir.
Umut Yakar
https://www.webtekno.com/teknoloji-bagimliligi-nedir-belirtileri-h117959.html
