Risk nedir? Bu soruyu; “Türk Dil Kurumu: zarara uğrama tehlikesi, riziko olarak açıklamış”. Gelecek adına karar verebilme durumunda, kalındığındakarşılaşılan bir kavramdır. Gelecek demek, belirsizlik demektir. Belirsizlikte bazı kişilerde kaygı yaratabilir. Bazı kişilerde ise heyecan ve macera fırsatı şeklinde algılanabilir. Burada iki yaklaşımın ortası bir nokta bularak ilerlemek, en mantıklı yaklaşım olacaktır. Tabii ki herkesin kişilik özellikleri farklı; soysal ortam, yaşam deneyimleri, değer yargıları, mizaç, özgüven durumu kişiden, kişiye farklılıklar gösteriyor. Bu durumda,kişiye göre değişen bir risk algısı ortaya koymaktadır.
Birey, kendisi için yaşamda hedefler koyduğunda karşılaşabileceği durumları ancak tahmin edebilir. Tahminler karşısına çıkacak olumlu ve olumsuz olasılıkları değerlendirmek üzerinedir. Gerçekleşmesi muhtemel olumsuz olasılıkların farkında olunmasına rağmen harekete geçilmişserisk alınmış olunur. Harekete geçme davranışı karşılığında kişinin önüne çıkan engelleraldığı riskleri oluşturuyor. Sonrasında ise çıkan engelleri aşabilmek veya aşamamak söz konusu olmaktadır. Aşılamayan durumlarda kişinin bu davranışı sonucu maddi ve manevi kayıpları olabilir. Bu açıdan, bilinmeyen her zaman korkutmuştur. Burada gerçeğin görülmesi önünde engel kişinin duyguları olabilir. Kendisini sürekli güvende hissetmek isteyen bir kişipozitif bir bakış içerisinde durumları değerlendirmekten uzaklaşmış olabilir. Bireyi risk almaktan alıkoyan deneyimler veya çevreden gelen telkinlerle öğrenilen korkular yada kaygılar olabilmektedir.Korkuda korkulan belli bir hedef nokta varken, kaygı da ise belirsizlik söz konusudur. Tabii ki hayatta kalabilmek adına korku olmalı, bu korkunun yararlı yanını oluşturuyor. Burada korkuları akılcı ve doğru bir şekilde yönetebilme durumu öne çıkıyor. Bazı bireylerin kendilerini geliştirmek adına hiçbir şey yapmadıkları; yeni sorumluluk ve görevlerden kaçarak kendilerine ket vurdukları görülebilir.
Bir yerde risk alınabildiği sürece hayatın içinde olunur. Bunu biraz daha açmak gerekirse evden sokağa çıkmakta risktir! Sokakta neyle karşılaşılacağı bilinmez. Risk alma davranışlarını bireyin etrafını çevreleyen çemberler olarak düşünmek gerekirse; en içte yer alan çember halkası temel sosyalleşme davranışı olarak ifade edebiliriz. Kişisel olarak bireyi ileriye taşıyacak önemli kararların uygulanması adına risk almak önemlidir. Risk alınırken, akılcı risk alma davranışı içerisindehareket etmek doğru bir davranış olacaktır.Akılcı risk; hep bir sonraki adımın hesaplandığı bir stratejik plan oluşturmak üzerine kuruludur. Bu sayedearzulanan hedefe ulaştıracak doğru adımlar atmak mümkün olur.Ulaşmak istenilen hedeflerin önce hayalini kurmak; fırsat buldukça zihinde canlandırmak önemli bir aşamadır. Daha sonrasında bir hedef planlaması yapılması gerekir.Akabinde de hesaplanmış ölçülerde risk almak geldiğini söyleyebiliriz.
Akılcı risk alma, davranışı temel noktaları:
– Şuan içinde bulunulan durumun kıza bir özetini çıkartmak,
– Sahip olunan kişisel potansiyel, olumlu özellikleri gözden geçirmek,
– Tedbiri elden bırakmadan bir davranış geliştirmek; alternatif planlar olmalı,
– Fikirlerine güvenilen deneyimli kişilerden görüş almak,
– Makul bir miktarda risk alarak, adım adım ilerleme daha iyi bir başarı sağlar,
– Harekete geçmekte korkulan nedir? Bu soruyu sorup, cevaplar almak,
– Korkuların nedeni, somut delillere mi dayanıyor? Korkular somut deliller içermiyorsa, evhamlar söz konusu olabilir.Bu yolda; bireyinde kişisel iç savaşı bu kaygılara yönelik olacaktır.
Bugün bulunulan nokta ile ilgili bir memnuniyetsizlik varsa;bu durum geçmişte yapılan seçimlerin sonucudur. Burada önemli olan geçmiş deneyimler üzerinden çıkarılacak derslerin yol gösterici olmasıdır.Mükemmellik beklentisi içinde olmadan başlamak,harekete geçmek için önemli bir aşamadır. Sonuçta, süreç içerisinde eksiklikler tamamlanarak daha iyiye ulaşmak mümkün.
Psikolojik Danışman Murat Söker
www.renkpsikoloji.com dan alınmıştır.
